Wetenschappers hebben voor het eerst hersensignalen van chronische pijn vastgelegd. De bevindingen zijn een eerste stap in de richting van een nieuwe behandeling voor mensen die lijden aan chronische pijn.
Aan het onderzoek deden vier patiënten mee die lijden aan chronische pijn, veroorzaakt door een beroerte of amputatie (ook wel fantoompijn genoemd). Artsen brachten elektroden in bij de hersenen van de deelnemers. De patiënten kregen ook een apparaatje met een knop, die ze moesten indrukken zodra ze de pijn ervoeren. Daarbij moesten ze invullen hoe sterk de pijn aanvoelde.
Geholpen door een algoritme analyseerden de wetenschappers de information. Ze ontdekten hoe ze het hersensignaal van chronische pijn konden herkennen. Zo kwamen ze erachter dat acute of kortdurende pijn een heel andere soort hersenactiviteit geeft. Dat verklaart volgens de onderzoekers deels waarom pijnstillers minder goed tegen chronische pijn werken.
De studie kan helpen bij het ontwikkelen van nieuwe behandelingen voor mensen met chronische pijn. De ontwikkelingen daarvoor bevinden zich in een vroeg stadium. Zo lopen er onderzoeken naar de toepassing van diepe hersenstimulatie bij patiënten met chronische pijn. Deze behandelmethode, waarbij elektroden in de hersenen elektrische signalen afgegeven, wordt momenteel al toegepast bij onder meer de ziekte van Parkinson, epilepsie en bewegingsstoornissen.
De nieuwe studie is maandag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Neuroscience.
Een van kleur veranderende vis, een dikke duimvleermuis en een giftige slang. Deze dieren zijn drie van de 380 nieuwe plant- en diersoorten die wetenschappers in Zuidoost-Azië in 2021 en 2022 hebben ontdekt.
De planten en dieren leven in het stroomgebied van de Mekong-rivier. Het gaat om 290 planten, 19 vissen, 24 amfibieën, 46 reptielen en één zoogdier, blijkt uit een nieuw rapport van het Wereld Natuur Fonds (WWF).
De soorten zijn ontdekt door een workforce van honderden wetenschappers van universiteiten, natuurbeschermingsorganisaties en onderzoeksinstituten van over de hele wereld. Ze hebben het Mekong-gebied onderzocht dat zich uitstrekt over Thailand, Myanmar, Vietnam, Cambodja en Laos.
Sommigen soorten zijn nieuw en sommigen waren al eerder ontdekt, maar nog niet in het Mekong-gebied gespot.
“Deze opmerkelijke soorten zijn misschien nieuw voor de wetenschap, maar ze hebben gedurende miljoenen jaren overleefd en zijn geëvolueerd in de Mekong-regio”, schrijft het WWF in een persbericht. De nieuwe soorten hebben onder meer ontbossing, aanleg van wegen, verlies van rivieren, en de illegale handel in wilde dieren en planten door mensen overleefd.
WWF werkt samen andere organisaties aan de bescherming van de dieren in het Mekong-gebied. Belangrijke wilde dieren zoals Aziatische olifanten, Irrawaddy-dolfijnen en tijgers, en ook de bossen, rivieren en oceanen waarvan ze afhankelijk zijn, worden al beschermd.
In Vietnam is een mosgroene kikker is ontdekt, die zo goed gecamoufleerd is dat hij bijna volledig opgaat in de omgeving.
Foto: Wereld Natuur Fonds
De agressieve hagedis met blauwe kuif uit Cambodja. Deze verandert van kleur als verdedigingsmechanisme.
Foto: Getty Images
Een extreem giftige slang die is ontdekt in Myanmar. Deze is vernoemd naar een slangengodin uit een Chinese mythe.
Foto: Wereld Natuur Fonds
Deze Thaise kromtenige gekko is vernoemd naar een mythische boomnimf die het bos zou beschermen.
Foto: Wereld Natuur Fonds
NU.nl schrijft veel over astronomische ontdekkingen, kosmische fenomenen en ander ruimtenieuws. Die artikelen zijn populair. Maar we krijgen van lezers ook vaak de vraag waarom dat nieuws belangrijk of “boeiend” is. Dat leggen we in dit artikel uit.
Een ster die een planeet opslokt. Ruimtevaartorganisatie NASA die uitlegt hoe groot zwarte gaten worden. Een kosmische jet die aan een zwart gat ontsnapt. De James Webb-telescoop die bekende en minder bekende voorwerpen in de ruimte vastlegt. De eerste foto van een zwart gat.
Het zijn allemaal voorbeelden van gebeurtenissen die op onvoorstelbaar grote afstand van de aarde plaatsvinden. Toch hebben ze invloed op ons leven hier, zeggen ruimte-experts Jochem Baselmans, Lucas Ellerbroek en Vincent Icke. Kosmische fenomenen zijn niet alleen gaaf om te zien, het is ook belangrijk dat we ze begrijpen.
“Bijna alles van waarde dat we hebben, is een product van de wetenschap”, zegt Icke. “De smartphone was er niet geweest zonder kennis van kwantummechanica. Gps-navigatie hebben we te danken aan de relativiteitstheorie. Dat heeft de wetenschap allemaal min of meer gratis aan de maatschappij geschonken.”
“Ruimteonderzoek heeft stapels spin-offs die in nuttigere context bruikbaar zijn”, vult Baselmans aan. “Onderzoek van NASA heeft geleid tot veel toepassingen in het dagelijkse leven. Zelfs het Super Soaker-waterpistool is ooit bedacht door NASA.”
Ellerbroek: “Mensen denken al snel dat als ontdekkingen niet direct dagelijks nut hebben, ze ook niet belangrijk zijn. Je hoeft je ook niet te verzekeren tegen een exploderende ster. Maar denk alleen al aan het aantal satellieten waar we vandaag op vertrouwen. Het is niet alleen een nut, het is noodzaak.”
Ontvang meldingen bij belangrijk wetenschappelijk nieuws.
Nut voor de wetenschap
Bijna iedereen heeft zich tot op zekere hoogte weleens afgevraagd: waarom zijn we hier? Waar komen we vandaan? Waar gaan we naartoe? Moeilijke, maar terechte vragen, zegt Baselmans. “Als wetenschappelijke methode is ruimteonderzoek de beste manier om mogelijke antwoorden op die vragen te krijgen.”
Ook Icke wijst op de systematische manier waarmee wetenschap zich met “de grote vragen” bezighoudt. “Zo zijn we er ook achter gekomen dat de aarde om de zon draait. Door de systematische aanpak van de wetenschap hebben we een gigantische intellectuele vooruitgang geboekt. Daardoor kunnen we die vragen steeds beter beantwoorden en verklaringen die tekortschieten verwerpen.”
Met sterrenkunde en ruimteonderzoek, zoals recente missies naar Mars en Jupiter, doen we volgens Ellerbroek belangrijke nieuwe kennis op. Daarmee leren we ook meer over de planeet waar we zelf wonen.
“Als we meer voorbeelden hebben van andere planeten en die beter begrijpen, kunnen we ook de aarde beter begrijpen. Die inzichten kunnen ooit belangrijk zijn voor ons eigen overleven. Alle kennis kan onverwachte voordelen hebben. We weten van de aarde nog een hele hoop niet. Maar veel van wat we weten, weten we dankzij ruimtevaart.”
0:45
‘Blijft speciaal als we iets echt zien gebeuren’
Latest zagen we voor het eerst hoe een ster een planeet opslokte. Dat herinnert ons er volgens de drie sterrenkundigen aan dat de aarde niet oneindig is. “Dat soort gebeurtenissen zijn voor veel mensen toch vaak een ver-van-mijn-bedshow. Maar dat we het zien gebeuren, plaatst ons van theorie naar praktijk”, zegt Baselmans.
“Het geeft ons een voorbeeld van wat ons gaat overkomen, ook al is dat pas over vijf miljard jaar. Daarom zijn we nu zo bezig met het zoeken naar buitenaards leven en leefbare planeten die om andere sterren draaien dan onze zon.”
Over die zogenoemde exoplaneten is ook Ellerbroek enthousiast. “Dat is het snelst groeiende vakgebied in de wetenschap. Het vormt een mooi bewijs dat kennis altijd in beweging is. De vragen van nu zijn niet meer dezelfde als die van vroeger. Als je meer kán zien, gá je ook meer zien.”
“Iedereen weet nu dat een zonsondergang het gevolg is van de draaiing van de aarde. Die kennis is nu heel normaal, maar was vroeger revolutionair”, benadrukt Icke. “Onze kennis is enorm toegenomen, en toch blijven de eerste ervaringen speciaal, wanneer we het ook echt zien gebeuren.”
Kennis over heelal maakt ons nietig en nederig
Baselmans ziet wetenschap in het algemeen en sterrenkunde in het bijzonder als een vorm van bezinning en zingeving. “De mensheid zoekt al zeker tienduizend jaar naar antwoorden. De realiteit van de wereld en het universum gaat ons voorstellingsvermogen vaak te boven. Daar voel je je nederig en nietig door. Zo leren we onze plek in het universum beter kennen. Dat geeft ons kennis van de wereld in de grootste zin van het woord.”
Volgens Icke mogen we de emotionele redenen dat mensen de ruimte bestuderen niet onderschatten. “De aanblik van de sterrenhemel alleen is al heel indrukwekkend. Kennis over het heelal werkt relativerend. En juist omdat we zo’n klein planeetje zijn, weten we dat we er voorzichtig mee moeten zijn.”
Ellerbroek is het roerend met zijn collega’s eens. “Iedereen die de maanlanding bewust heeft meegemaakt, weet nog waar hij of zij op dat second was. Het zijn ijkpunten, in ons persoonlijke leven maar ook onze ontwikkeling als mensheid. We worden er nederig en nietig van, maar het is bemoedigend. We kunnen al zo veel meer dan tien jaar geleden. Moet je nagaan wat we over weer tien jaar kunnen.”
Verantwoording
Voor dit artikel sprak NU.nl met drie sterrenkundigen:
Jochem Baselmans
Hoogleraar Experimentele Sterrenkunde (TU Delft)
Instrumentwetenschapper bij ruimteonderzoeksinstituut SRON
Lucas Ellerbroek
Onderzoeksdirecteur aardobservatiebedrijf eLEAF
Voorzitter Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde
Archeologen hebben in de Poolse stad Slomniki een skelet opgegraven dat zevenduizend jaar geleden werd begraven. Het skelet werd gevonden tijdens een renovatie van een stadsplein.
Volgens de archeologen werd het skelet in los opeengepakt grond begraven met een niet-zure chemische samenstelling, waardoor het goed bewaard bleef. Er werden ook pottenresten gevonden bij het skelet.
De begraafplaats van het skelet is gedateerd uit het nieuwe steentijdperk, toen boeren het Karpaten-gebergte in Midden-Europa overstaken om naar Polen te gaan. Dit gebeurde in het zesde millennium voor Christus.
“We weten nog maar heel weinig over deze boeren, hun cultuur en begrafenispraktijken”, vertelt Malgorzata Kot, hoogleraar archeologie aan de Universiteit van Warschau, tegen nieuwswebsite Live Science.
Zij was niet betrokken bij de opgraving van het skelet, maar noemt het wel een hele bijzondere ontdekking. “Deze boeren begroeven hun doden in nederzettingen of aparte begraafplaatsen, maar die zijn heel zeldzaam. Verder onderzoek naar deze vondst kan ons meer informatie bieden over de boeren uit dit tijdperk.”
De mensheid zoent mogelijk veel langer dan eerst gedacht werd. Historisch onderzoek wijst uit dat de oude Mesopotamiërs dat waarschijnlijk 4.500 jaar geleden al deden. Eerder gevonden bewijs stamt uit het India van 3.500 jaar geleden.
Onderzoekers van het wetenschappelijke tijdschrift Science baseren zich op nieuw gevonden tabletten en teksten uit het oude Mesopotamië. Op foundation daarvan concluderen ze dat zoenen in die beschaving al gedaan werd.
Mesopotamië betekent letterlijk ‘land tussen twee rivieren’, de Eufraat en de Tigris. Het lag in wat tegenwoordig Irak is, en omvatte ook delen van het huidige Iran, Syrië en Turkije. Het oude Mesopotamië kende een van de eerste schriften in de menselijke geschiedenis. Daardoor weten we betrekkelijk veel van hun beschaving.
Ontvang meldingen bij belangrijk wetenschappelijk nieuws.
De wetenschappers verbonden aan de Universiteit van Kopenhagen bestudeerden enkele minder bekende tabletten met afbeeldingen en teksten. Ze concluderen dat zoenen in Mesopotamië dezelfde sociale en romantische betekenis had als vandaag de dag. Ook is kussen volgens hen niet op één plek ontstaan. Eerder werd gedacht dat zoenen in 1500 voor Christus in India ontstond.
“Kussen blijkt te zijn gedaan door meerdere oude beschavingen. Die hebben dat onafhankelijk van elkaar ontdekt, need het gaat over beschavingen die over een periode van duizenden jaren nooit met elkaar involved kwamen”, zegt hoofdonderzoeker Troels Pank Arbøll.
De onderzoekers wijzen erop dat zoenen ook in het oude Mesopotamië zijn nadelen had. Zo werden ziektes zoals herpes op die manier overgedragen. De persoonlijke hygiëne van mensen was toen nog niet zo ver gevorderd als nu.
We zijn benieuwd naar je mening over dit artikel. Klik hier om je suggestions achter te laten in een korte vragenlijst van een minuut.
Wetenschappers hebben vastgesteld dat hondenhersenen steeds groter worden. Dat is opvallend, omdat de ontwikkeling tegen bekende wetenschappelijke theorieën indruist. Deskundigen zoeken naar een verklaring.
Hongaarse en Zweedse onderzoekers analyseerden CT-scans van ruim 850 honden van 159 verschillende rassen. De resultaten werden vergeleken met die van 48 wolvenhersenen.
Wolvenhersenen zijn van nature groter dan die van honden. Dat houdt volgens wetenschappers verband met een bekende theorie. Als een dier wordt getemd, wordt een dierenbrein kleiner.
Dat zit zo: getemde dieren hoeven zich minder druk te maken om bijvoorbeeld een companion te zoeken of om op voedsel te jagen. Door evolutie ontwikkelden die onderdelen van het brein zich vervolgens minder sterk, waardoor de algehele grootte van hersenen afneemt. Dit is niet alleen het geval bij honden, maar ook bij varkens, katten, konijnen en andere diersoorten.
Ontvang een melding bij nieuwe opmerkelijke wetenschappelijke conclusies
Wetenschappers ontkrachten eigen hypothese
Onderzoekers opperden dat hondenhersenen mogelijk groeiden omdat andere onderdelen van hun brein belangrijker zijn geworden. Daarbij doelen zij op de onderdelen die zich richten op de sociale omgang met de mens. Ook het onderdeel dat verantwoordelijk is voor het opvolgen van bevelen zou mogelijk groter zijn geworden, maar beide beweringen werden ontkracht door hun eigen onderzoek.
“De nieuwe rol van de hond is niet van invloed”, zegt onderzoeker Niclas Kolm in gesprek met de wetenschappelijke nieuwssite Science Alert. Ook hoeveel broers of zussen de hond had en de levensverwachting spelen geen rol. Ander latest onderzoek onderbouwt die bevindingen.
Een laatste mogelijke verklaring wordt gezocht in de algehele verandering van de samenleving. “De verstedelijking en toename van regels treft alle rassen”, citeert Science Alert een onderzoeker.
De bevindingen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Evolution. Het onderzoeksteam wil in vervolgonderzoek specifieke onderdelen van hondenhersenen gaan onderzoeken om te kijken of bepaalde gebieden groter of kleiner zijn geworden.
We zijn benieuwd naar je mening over dit artikel. Klik hier om je suggestions achter te laten in een korte vragenlijst van een minuut.
Argentijnse onderzoekers hebben een nieuwe dinosaurussoort ontdekt. Het gaat om de overblijfselen van een van de grootste plantenetende dinosauriërs die ooit zijn gevonden. De dino heet hardgekookt roerei op z’n Hollands, maar daarover later meer.
Het reptiel woog zo’n 50.000 kilo en was 30 meter lang. Verder had de dino een lange nek.
De nieuw ontdekte soort zou zo’n 65 miljoen jaar geleden hebben geleefd. De overblijfselen werden in 2018 gevonden in een natuurreservaat in de regio Patagonië.
De botten van de dinosaurus waren zó groot dat het busje dat ze naar een laboratorium vervoerde was gekanteld. Daarbij raakte niemand gewond. Ook de overblijfselen van de dino bleven intact.
De soort wordt Chucarosaurus diripienda (hardgekookt roerei) genoemd. Die naam heeft de soort te danken aan het ongeluk dat de botten hebben doorstaan.
In Argentinië zijn tot nu toe zo’n 140 dinosaurussoorten ontdekt. Daarmee staat het land in de prime drie, samen met de Verenigde Staten en China.
Zo zou de nieuwe dinosaurussoort eruit hebben gezien.
Foto: Nobu Tamura
Ontvang meldingen bij wetenschapsnieuws
We zijn benieuwd naar je mening over dit artikel. Klik hier om je suggestions achter te laten in een korte vragenlijst van een minuut.
Met een nieuwe techniek zijn beelden gemaakt van het scheepswrak van de Titanic. Wetenschappers hopen daarmee meer inzicht te krijgen in wat er die fatale nacht in 1912 is gebeurd.
Op de 3D-beelden van de Titanic, die op 3.800 meter diepte op de bodem van de Atlantische Oceaan ligt, lijkt het alsof het water is weggepompt.
Het schip raakte tijdens de reis van Southampton naar New York een ijsberg en zonk. Bij de scheepsramp kwamen meer dan vijftienhonderd mensen om het leven. Maar volgens de onderzoekers zijn er nog steeds veel onbeantwoorde vragen.
Zo begrijpen de onderzoekers de aard van de aanvaring nog steeds niet. “We weten niet eens of de Titanic de berg aan stuurboord heeft geraakt. Dat is wel in alle movies te zien”, zegt de expeditieleider tegen BBC News. Door de achterkant te bestuderen, kunnen de onderzoekers volgens hem mogelijk achterhalen hoe het schip de zeebodem heeft geraakt.
0:55
Onderzeeërs maakten 700.000 opnames
Het scheepswrak is in 1985 ontdekt. Het schip is zo groot, dat het eerder te moeilijk was om het hele vaartuig op digital camera huge te leggen. Nu kan dat wel. De Titanic ligt in twee delen op de zeebodem. De boeg ligt op zo’n 800 meter afstand van de achterkant van het schip. Een groot veld met puin omringt het kapotte schip.
Op afstand bestuurbare onderzeeërs maakten in de zomer van 2022 meer dan 700.000 opnames vanuit elke hoek. Een speciaal crew besteedde tweehonderd uren aan het bestuderen van de beelden. De expeditieleider spreekt van het “grootste onderwaterscanproject ooit”.
De boeg is bedekt met roestige stalactieten, maar is nog steeds herkenbaar. De achterkant van het schip is een chaotische puinhoop. Dit deel stortte in toen het schip de zeebodem raakte.
Staaroperaties aan beide ogen kunnen op dezelfde dag plaatsvinden in plaats van met een tussenpoos van twee weken. Patiënten hebben daardoor minder lang final van de gevolgen. Ook scheelt het jaarlijks zo’n 27 miljoen euro aan maatschappelijke kosten.
Staar is een oogaandoening waarbij de ooglens vertroebeld raakt naarmate je ouder wordt. Daardoor kun je steeds slechter zien.
De aandoening werd altijd verholpen door twee aparte operaties met twee weken ertussen. Dat moet voorkomen dat beide ogen tegelijk ontstoken raken. Een oogontsteking als gevolg van een staaroperatie is een zeer zeldzame complicatie.
Na de operatie moet de patiënt elk oog vier weken lang druppelen. De druppelschema’s na aparte operaties lopen door elkaar, wat tot verwarring kan leiden. Daardoor hebben patiënten vaak hulp nodig bij het druppelen.
Minder thuiszorg en geen verschil in zicht
Als beide ogen op één dag worden geopereerd, is er maar één overzichtelijk druppelschema nodig. Dat schema is twee weken korter dan die bij afzonderlijke behandeling van beide ogen.
Daardoor hebben patiënten minder thuiszorg nodig, blijkt uit onderzoek onder leiding van het Maastricht UMC+. Verder hebben patiënten geen final van het verschil in zicht tussen beide ogen in de tweeweekse tussenperiode.
Daarnaast is de verbetering in het zicht na de operatie hetzelfde als bij aparte oogoperaties, zeggen de onderzoekers. Ook hebben ze niet meer complicaties gemeld.
Ontvang meldingen bij nieuws over de zorg in Nederland
Operatie aan beide ogen kan 27 miljoen euro besparen
In Nederland worden jaarlijks zo’n 180.000 staaroperaties uitgevoerd. Als beide ogen op dezelfde dag worden geopereerd, bespaart dat volgens het onderzoek mogelijk 27,4 miljoen euro.
In die kosten hebben de onderzoekers niet alleen de operatiekosten meegenomen, maar ook de kosten van de na- en thuiszorg die veel mensen nodig hebben bij losse operaties.
Aan het onderzoek onder leiding van het Maastricht UMC+ deden 865 patiënten mee. Zij werden geopereerd in tien Nederlandse ziekenhuizen.
Deze ziekenhuizen en een aantal andere zijn al goed voorbereid op de operaties aan beide ogen tegelijk. Tientallen andere klinieken en ziekenhuizen moeten de methode nog opnemen. “Dat gaat niet over één nacht ijs”, zegt een onderzoeker van het Maastricht UMC+.
In Duitsland zijn voetafdrukken gevonden van zo’n 300.000 jaar oud. Ze zijn van de homo heidelbergensis, een uitgestorven mensensoort.
De drie voetafdrukken zijn de oudste die ooit in Duitsland zijn ontdekt. Archeologen vonden ook sporen van prehistorische olifanten en neushoorns.
De homo heidelbergensis was een voorouder van zowel de homo sapiens (onze soort) als de neanderthaler. De mensensoort leefde van ongeveer 700.000 jaar tot zo’n 200.000 jaar geleden.
De voetafdrukken zijn aangetroffen op een archeologische vindplaats bij de stad Schöningen. Op de vindplaats was vroeger mogelijk een meer van een paar kilometer lang en enkele honderden meters breed.
Op de oever zouden olifanten en neushoorns hebben gelopen om te drinken en te zwemmen. Aan de rand van het meer leefden mensen in kleine groepen, zeggen onderzoekers van de universiteit van Tübingen.
Twee van de drie voetsporen zijn waarschijnlijk van kinderen of jongeren. Dat wijst er volgens onderzoekers op dat er een gezin heeft rondgelopen, en dat het niet om volwassen jagers gaat.
