Het is vandaag een jaar geleden dat de James Webb-telescoop de eerste foto’s maakte. De planeetkijker heeft tijdens zijn vlucht indrukwekkende beelden gemaakt en ook verschillende ontdekkingen gedaan. NU.nl licht er een aantal uit.
Wat is de James Webb-telescoop?
- De James Webb is gemaakt door de Verenigde Staten, Europa en Canada en werd op Eerste Kerstdag 2021 gelanceerd.
- De telescoop is de opvolger van ruimtetelescoop Hubble. De James Webb kan verder kijken en sneller beelden vastleggen.
- Begin vorig jaar kwam de telescoop aan op zo’n 1,5 miljoen kilometer van de aarde.
- Daar maakt de telescoop sinds een jaar haarscherpe foto’s van het heelal. De telescoop is op zoek naar planeten waarop misschien leven mogelijk is, verre sterrenstelsels en sporen van de oerknal.
De eerste haarscherpe foto’s van de telescoop werden een jaar geleden vrijgegeven. Eerdere foto’s waren nog onscherp, maar de kwaliteit werd snel verbeterd.
In september legde de telescoop duizenden nooit eerder ontdekte sterren op beeld huge. De hemellichamen werden gezien in de Tarantulanevel, die zo’n 170.000 lichtjaren van de aarde is verwijderd. Op de beelden zijn onder meer de poollichten, manen en ringen van de planeet te zien. NASA heeft de beelden wel wat bewerkt om de particulars beter te laten uitkomen.
Ook de ‘Zuilen der Schepping’ zijn nog nooit zo scherp vastgelegd. Dat is een sterrennevel waarin veel nieuwe sterren worden geboren. De zuilen zijn wereldberoemd en behoren tot de meest gefotografeerde sterrennevels.
Op onderstaande foto is een soort zandloper te zien. Die bestaat uit oranje en blauwe stoffen die vrijkomen uit een pas gevormde ster, die zich in het midden bevindt. De kleurrijke wolken zijn alleen zichtbaar in het infraroodlicht en waren nog nooit eerder gezien.
Er zijn ook nieuwe ontdekkingen gedaan met de telescoop, zoals chemische reacties in de atmosfeer van een exoplaneet. Die planeet heet WASP-39b en werd in 2011 ontdekt dankzij het WASP-project. Dat is een onderzoeksprogramma waarmee planeten bij andere sterren gevonden moeten worden.
De exoplaneet is een gasreus met ongeveer het gewicht van Saturnus en de grootte van Jupiter. Door de korte afstand tot zijn ster is het extreem heet op de planeet: meer dan 900 graden.
Hoewel sterren miljarden jaren leven, zijn ze niet onsterfelijk. Vlak voordat een zware ster doodgaat, explodeert die en verandert ze in een supernova. Daarbij komt een enorme hoeveelheid licht vrij. Dat second heeft de James Webb-telescoop vastgelegd.
Na een supernova kan een neutronenster overblijven. Dat is een klein, maar heel zwaar hemellichaam. Als de massa van de ster heel groot was, kan een zwart gat ontstaan.
Een deel van de Orionnevel is de Orionbar. Daarin ligt een jong sterrenstelsel waarin zogenoemde protoplanetaire schijven voorkomen. Dat zijn regio’s rondom pasgeboren sterren waar veel koolstofmoleculen voorkomen. Deze zijn belangrijk voor de vorming van andere moleculen waar wetenschappers veel van kunnen leren.
Deze maand maakte de telescoop weer een nieuwe foto van een actief stervormingsgebied. Bijzonder aan dit gebied, het zogenoemde Rho Ophiuchi, is dat het veel dichter bij de aarde te vinden is dan andere plekken waar sterren worden gevormd. Maar nog steeds is die afstand onvoorstelbaar groot: zo’n 390 lichtjaar.
