Vorige week vroegen we op ons reactieplatform NUjij wat jullie wilden weten over het postcovidsyndroom. Dit zijn de antwoorden op jullie prangendste vragen over de ziekte.
Hoe groot is de kans dat je het postcovidsyndroom krijgt?
Als klachten na een coronabesmetting langer dan drie maanden aanhouden, is er sprake van het postcovidsyndroom. Hoeveel mensen de ziekte krijgen, is niet bekend. Schattingen in Nederland lopen zeer uiteen: van tienduizenden tot honderdduizenden patiënten.
Onderzoekers van het Radboudumc en UMC Groningen concludeerden vorig jaar dat een op de acht Nederlanders langdurige klachten houdt na een coronabesmetting. Wereldwijd gaat het om minstens 65 miljoen mensen.
Waarom krijgt de een het wel en de ander niet?
Het wetenschappelijke tijdschrift Nature publiceerde start dit jaar een samenvatting van de belangrijkste resultaten op het gebied van postcovidonderzoek. Daarin komen meerdere risicofactoren naar voren die de kans op langdurige klachten mogelijk vergroten. Zo maken vrouwen bijvoorbeeld meer kans om postcovid te krijgen dan mannen.
Mensen met diabetes sort 2, een auto-immuunziekte, bindweefselaandoeningen zoals reuma, ADHD, chronische netelroos, chronisch ontstoken neusslijmvlies, doorgemaakte Pfeiffer en Q-koorts zouden ook een grotere kans hebben om postcovid te krijgen. Hetzelfde geldt voor mensen die onvoldoende rust nemen nadat ze corona hebben gehad.
Desondanks was een derde van de postcovidpatiënten gezond en had geen chronische aandoeningen. Voor de duidelijkheid: het gaat voorlopig nog om aannames. Om die te bewijzen is meer onderzoek nodig.
Wel is zeker dat het postcovidsyndroom mensen van alle leeftijden kan treffen. De meeste patiënten hadden milde klachten tijdens hun coronabesmetting.
Postcovidsyndroom
Het postcovidsyndroom stond tot voor kort bekend als langdurige covid of long covid. Op advies van de Gezondheidsraad is de naam veranderd en spreken we nu van het postcovidsyndroom als het gaat om aanhoudende klachten na corona. Post betekent ‘na’ in het Latijn. De klachten komen namelijk ná corona.
Valt het verlies van reuk en smaak onder het postcovidsyndroom?
Ja. Ongeveer 5 tot 20 procent van de mensen met reuk- of smaakverlies na corona heeft hier zo lang final van dat het valt onder de postcovidklachten. Om de reuk en smaak terug te krijgen kun je trainingen volgen, maar die zijn niet bewezen effectief.
Verergert een nieuwe coronabesmetting de gezondheidsklachten van postcovidpatiënten?
Voorlopig onderzoek toont aan van wel. Na een nieuwe coronabesmetting groeit de kans dat de al aanwezige postcovidklachten toenemen. Ook bij patiënten die de eerste coronaprik hebben gehad en een of twee keer geboosterd zijn. Dat blijkt uit een studie die Nature in november publiceerde.
Het gaat om een van de eerste research over dit onderwerp. Het verband tussen een herinfectie en het postcovidsyndroom is nog niet goed onderzocht. Mogelijk spelen biologische factoren een rol. Het kan ook zijn dat artsen simpelweg een achterstand aan postcovidpatiënten registreren.
Verkleint de coronaprik de kans op postcovid?
Onderzoeken zijn daar niet eenduidig over. Volgens een Britse studie maken niet-gevaccineerden niet noemenswaardig meer kans op het postcovidsyndroom dan gevaccineerden. Andere onderzoeken tonen aan dat vaccins gedeeltelijk bescherming bieden. Met een prik zou de kans op postcovid met 15 tot 41 procent afnemen.
De invloed van het vaccin op mensen die al postcovid hebben, is onderzocht in een Japanse studie. Bij zo’n 17 procent van de patiënten verlichtte de prik de symptomen. Bij 21 procent namen de klachten juist toe. De relaxation ervoer geen verandering in klachten.
Uit RIVM-onderzoek naar het postcovidsyndroom bleek afgelopen zomer dat gevaccineerden (onder de 65 jaar) minder vaak reuk- en smaakverlies melden dan niet-gevaccineerden. Bij andere klachten was geen verschil te ontdekken. Meer onderzoek is nodig wat de precieze invloed is van de vaccins op het postcovidsyndroom.
Hoe ontstaat het postcovidsyndroom?
Artsen en onderzoekers weten nog altijd niet precies wat de oorzaak is van het postcovidsyndroom. Wel zijn er verschillende theorieën. De Nature-studie heeft die samengebracht tot vijf categorieën:
- Postcovidpatiënten hebben een ontregeld afweersysteem. Het lichaam valt zichzelf steeds aan door een achtergebleven coronavirus of een ‘slapend’ virus, zoals het Epstein-Barrvirus (dat pfeiffer veroorzaakt).
- Door het coronavirus ontstaan piepkleine klonten in het bloed. Organen krijgen zo minder zuurstof. Dat kan pijn in het lichaam en vermoeidheid geven.
- De hersenstam of een zenuw in de hersenen (nervus vagus) is aangetast door het coronavirus. Patiënten houden er neurologische klachten aan over.
- Virusdeeltjes blijven over in allerlei organen (zoals de buik, longen, nieren of darmen), die klachten blijven veroorzaken.
- Het coronavirus heeft de balans tussen goede en slechte bacteriën in de darmen verstoord. Daardoor neemt iemands afweer af.
Is er een behandeling die bewezen werkt tegen postcovid?
Omdat we niet weten hoe postcovid ontstaat, bestaat er ook nog geen behandeling tegen de ziekte die bewezen helpt. Behandelaars kunnen patiënten op dit second alleen helpen omgaan met de klachten, die zeer uiteenlopen.
Wat voor de een helpt, werkt dus niet per se voor de ander. Zo sturen artsen patiënten bijvoorbeeld door naar een ergo-, fysio- of oefentherapeut. Anderen zijn misschien gebaat bij een antidepressivum.
Voor alternatieve behandelingen zoals zuurstoftherapie is geen wetenschappelijk bewijs dat ze helpen tegen de ziekte.
Welke klachten vallen er allemaal onder postcovid?
Postcovidpatiënten hebben uiteenlopende klachten. In totaal zijn er zo’n tweehonderd klachten bekend. Dit zijn de meest voorkomende:
- Vermoeidheid
- Concentratieproblemen
- Geheugenproblemen
- Kortademigheid
- Overgevoeligheid voor licht en geluid
- Hoofdpijn
- Somberheid en prikkelbaarheid
- Slaapproblemen
- Spierpijn
- Duizeligheid
Wordt postcovidzorg vergoed?
De herstelzorg voor mensen met het postcovidsyndroom, zoals fysiotherapie, logopedie en ergotherapie, kunnen mensen vergoed krijgen vanuit het basispakket. De regeling die daarvoor eerder in het leven was geroepen, is op verzoek van de Kamer verlengd tot 1 augustus.
Hoe groot is de groep postcovidpatiënten die nu arbeidsongeschikt is?
In november meldde het UWV dat ongeveer duizend postcovidpatiënten volledig of gedeeltelijk arbeidsongeschikt waren verklaard. Zij waren op dat second minstens twee jaar ziek. Het UWV bekijkt wie recht heeft op een arbeidsongeschiktheidsuitkering of een WIA-uitkering.
Wat weten we over postcovid bij kinderen? Hebben zij dezelfde symptomen als volwassenen?
Ook kinderen kunnen het postcovidsyndroom krijgen. Om hoeveel kinderen het gaat is niet duidelijk, omdat er geen registratie van het aantal patiënten plaatsvindt. Kinderen hebben vaak dezelfde uiteenlopende klachten als volwassenen.
Károly Illy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, steunt een gezamenlijke aanpak van het postcovidsyndroom. Maar hij benadrukt dat daarin wel aandacht moet zijn voor kinderpatiënten. Bepaalde behandelingen kunnen bijvoorbeeld wel aan volwassenen worden gegeven, maar niet aan kinderen. “Een type is geen kleine volwassene”, zegt hij.
Op dit second wordt er volgens Illy in Nederland geen onderzoek gedaan dat specifiek gericht is op het postcovidsyndroom bij kinderen.